Cảm nghĩ về bài Cảnh Khuya của Hồ Chí Minh

Đề bài: Cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh.

Bài làm

Cảm nghĩ về bài Cảnh Khuya của Hồ Chí Minh – Sóng Hồng từng định nghĩa: “Thơ là thơ, nhưng đồng thời là hoạ, là nhạc, là chạm khắc theo một cách riêng”. Phải! Đến với thơ ca Hồ Chí Minh ta bắt gặp chất nhạc, chất họa và cả chất tình quyện hòa trong cùng một tác phẩm – “Cảnh khuya”. Bài thơ không chỉ ca ngợi đêm trăng đẹp đẽ của thiên nhiên Việt Nam mà còn là lòng yêu nước, thương dân sâu sắc của tác giả.

“Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

Sinh thời Hồ Chí Minh không bao giờ nhận mình là nhà thơ, cũng không có ý định xây dựng sự nghiệp thơ ca cho riêng mình. Với Người, thơ ca như một thứ vũ khí chiến đấu sắc bén và cũng là nơi gửi gắm tâm tình của một người rất mực nghệ sĩ. Thơ Hồ Chí Minh đa dạng trong giọng thơ và nghệ thuật xây dựng hình ảnh thơ. Thế nhưng, thơ Người luôn có điểm chung duy nhất đó là lòng yêu nước nồng nàn, nỗi lo cho sự nghiệp giành và giữ nước của dân tộc. Bài thơ “Cảnh khuya” như tiếng lòng của người con sống trong cảnh đất nước nô lệ, luôn đau đáu lo cho con đường cách mạng. Bức tranh thiên nhiên được sử dụng như đòn bẩy để làm nổi bật tình người. Tuy chỉ có bốn câu thơ nhưng cả cảnh – tình – người hiện nên rõ nét.

Bài thơ bắt đầu từ âm thanh:

“Tiếng suối trong như tiếng hát xa”

Ta từng bắt gặp tiếng suối trong thơ Nguyễn Trãi:

“Côn Sơn suối chảy rì rầm

Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai”

(“Côn Sơn ca”)

Tiếng suối trong thơ Nguyễn Trãi được ví như tiếng đàn cầm thánh thót nhưng có phần vô hồn, lạnh lẽo. Trong bài thơ “Cảnh khuya”, tiếng suối được tác giả ví như tiếng hát xa. Tiếng hát là âm thanh của con người, rất đẹp, rất thân thương. Do đó, bài thơ như ấm áp, gần gũi hơn vì có sự sống của con người. Nhưng đây chỉ là tiếng hát “xa” thôi, là tiếng hát từ xa xa, nơi nào đó không rõ vọng lại. Đó là biểu hiện đặc trưng của bút pháp lấy động tả tĩnh. Nói tới âm thanh quen thuộc nhưng thực chất càng làm nổi bật nên không gian xa vắng, lặng lẽ của rừng núi.

Cảm nghĩ về bài Cảnh Khuya của Hồ Chí Minh

Nếu câu thơ đầu nhấn mạnh không gian thì câu thơ thứ hai nhấn mạnh về thời gian:

“Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”

Thời gian lúc này là đêm khuya, vào một ngày trăng tròn. Ánh trăng sáng rõ, tinh khôi, tròn đầy soi sáng khu rừng. Ánh trăng như có sự chuyển động. Trăng rọi xuống tán lá cây cổ thụ, lọt qua các kẽ lá in xuống mặt đất. Cảnh tượng thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng đó được tác giả cảm nhận như là “hoa”. Hai từ “lồng” cùng xuất hiện ở giữa của một câu thơ như tạo ra không gian tầng tầng lớp lớp ánh sáng rồi tới cây cối rồi đến ánh sáng rồi lại đến mặt đất. Bầu trời, tầng không gian và mặt đất hòa quyện vào nhau trong ánh sáng và bóng đêm. Cảm nhận được bức tranh ấy chỉ có thể là từ một tâm hồn rất nghệ sĩ, rất yêu thiên nhiên mà thôi.

Hai câu thơ cuối là lòng người:

“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

Hai từ “chưa ngủ” là nhãn tự của bài thơ. Cảnh đẹp đêm nay tuyệt vời quá, như “vẽ” nên người mải mê ngắn, đắm chìm trong thiên nhiên nên quên cả đi ngủ. Hơn nữa, không ai lo nghĩ cho dân tộc nhiều như Bác. Nỗi lo ấy dai dẳng, triền miên, day dứt khiến người “chưa ngủ”. Người không phải không ngủ được mà là chưa thể ngon giấc được. Đất nước còn trong xiềng xích thực dân, nhân dân còn bị áp bức, bóc lột, làm sao Người có thể ngủ yên. Cái “nỗi nước nhà” không đơn thuần là một nỗi lo giống như lo bữa ăn, cái mặc. Nỗi lo ấy vĩ đại, cao cả, là nỗi lo của cả sự nghiệp thiêng liêng của dân tộc. Thế mới thấy gánh nặng trên đôi vai Bác lớn đến nhường nào. Tấm lòng Hồ Chí Minh tuyệt vời biết mấy!

Đất nước đã giành lại chủ quyền, người dân ngày càng no ấm, xã hội cũng ngày một văn minh hơn, Bác ở nơi nào ấy hãy yên tâm an giấc lành cùng trăng và cây cỏ…

Hoài Lê