Phân tích hình tượng nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên

Đề bài: Phân tích hình tượng nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao.

Bài làm

Trong số những nhà văn hiện thực trước Cách mạng tháng Tám, nhà văn Nam Cao đã có tác phẩm để đời có giá trị như một bản cáo trạng đanh thép chế độ phong kiến thối nát đã đẩy con người ta lâm vào cảnh sống không bằng chết. Đó chính là tác phẩm Chí Phèo. Nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm đã được điển hình hóa, tiêu biểu cho người nông dân đã bị xô đẩy từ con người thật thà, lương thiện thành kẻ lưu manh hóa và cuối cùng đã phải tự giải thoát cho mình trong đau đớn.

Chí Phèo vốn là một thanh niên hiền lành, khỏe mạnh nhưng xuất thân không rõ ràng. Chí bị cha mẹ không biết là ai bỏ rơi từ lúc lọt lòng. Được bác phó cối đem về nuôi. Khi bác phó cối chết, Chí thành kẻ tứ cố vô thân, sống bằng đi ở. Chí hiền như đất nhưng cũng là người biết phân biệt đúng sai. Thời gian làm canh điền cho nhà lí Kiến, Chí thường bị mụ vợ ba lí Kiến bắt bóp chân. Mỗi lần như vậy, Chí chỉ thấy nhục. Vì ghen tuông vô lối, Lí Kiến nhẫn tâm đẩy Chí vào tù. Nhà tù thực dân đã biến Chí từ một người lương thiện thành một người khác hẳn, dập tắt mọi ước mơ của Chí. Từ đây, Chí bị đẩy vào con đường bần cùng hóa, lưu manh hóa.

Phân tích hình tượng nhân vật Chí Phèo

Ra tù, Chí thành kẻ lưu manh, côn đồ. Trở về làng Vũ Đại, cái làng không còn thuần nông với những con người chân chất, tắt lửa tối đèn có nhau nữa mà mạnh ai người ấy sống, Chí càng dữ dằn, lì lợm để mong được tồn tại. Chí mượn men rượu để tạo ra cho mình cái xấu xa vốn không phải là bản chất của Chí. Chí chìm đắm trong những cơn say triền miên, Chí rạch mặt ăn vạ, đâm chém người. Chí dễ dàng bị sai khiến, trở thành công cụ chuyên đi đòi nợ cho Bá Kiến.

Bi kịch cuộc đời đã hủy diệt tâm hồn và nhân phẩm của Chí, Chí sa lầy trong vũng bùn nhơ của sự tha hóa, thành con quỷ gây bao tác quái cho dân làng, phá vỡ bao cơ nghiệp, đập nát bao cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc, làm chảy máu va nước mắt của bao nhiêu người lương thiện. Ai cũng quay lưng với hắn, khinh bỉ hắn, đến cái tên của hắn cũng không còn trong sổ đinh của làng.

Chí Phèo chính là sản phẩm méo mó, xấu xa được nặn ra bởi xã hội thực dân phong kiến. Với xã hội ấy, con người mất cả quyền làm người chính đáng. Đây cũng chính là giá trị nhân đạo mới mẻ của nhà văn Nam Cao trong cách nhìn nhận số phận người nông dân trước Cách mạng tháng Tám.

Chí Phèo đã bị bạo lực đen tối hủy diệt nhân phẩm nhưng thực ra bên trong tâm hồn hắn vẫn còn sót lại thiên lương và khát khao được làm người. Đó cũng chính là cái đẹp mà nhà văn đã nhìn thấu, để rồi cho nhân vật của mình chênh vênh giữa hai dòng thiện ác. Đằng sau cái gương mặt biến dạng, sau những cơn say là nỗi đớn đau vật vã của một kẻ sinh ra là con người mà bị cả xã hội không nhìn nhận, mất quyền làm người. Chí giải tỏa nỗi niềm vào những cơn say, vào tiếng chửi. Đây chính là chi tiết đặc biệt, khắc sâu nỗi tuyệt vọng của Chí bởi Chí chửi thực chất là để giao tiếp theo cách của Chí, để người ta bắt nhời. Nhưng cả  làng Vũ Đại vẫn làm ngơ với Chí.

Những lúc tỉnh rượu hiếm hoi, nỗi lo sợ xa xôi và sự cô đơn xâm chiếm lòng Chí. Chí cần mọi người biết bao! Giữa lúc cô đơn đến cùng cực như vậy, Chí đã gặp được Thị Nở, một cô gái xấu xí, nhưng dù sao vẫn là một con người, với Chí thế là quá đủ để xua tan nỗi cô đơn, để hi vọng sống tiếp. Lương tri và khát vọng làm người thức dậy trong Chí. Cảm xúc về tình người của Chí được hâm nóng qua bát cháo hành của Thị Nở.

Vừa tiếp nhận ánh sáng le lói chiếu đến thì ánh sáng ấy lại vụt tắt trong Chí để không bao giờ còn xuất hiện với cuộc đời Chí thêm một lần nào nữa. Thị Nở đã từ chối hắn. Một người xấu nhất làng đã từ chối hắn. Hơn lúc nào hết, lần đầu tiên Chí tỉnh rượu thực sự, Chí thấy rõ cuộc đời bất hạnh của mình, Chí lại muốn vùi quên vào cơn say. Nhưng lần này, nỗi đau cuộc đời quá lớn khiến Chí không còn say được nữa, Chí thấy kinh tởm con người mình và nhận rõ ai là kẻ thù của mình.

Chí muốn từ bỏ tất cả, muốn rũ sạch tội lỗi và muốn trả thù. Chí tới cổng nhà Bá Kiến để một lần cuối cháy lên cái mong ước làm con người thực sự nhưng là đốm sáng cuối cùng của cuộc đời Chí. Tất cả bi kịch cuộc đời Chí dồn vào câu nói: Ai cho tao lương thiện? Bi kịch ấy kết thúc bằng hai cái chết, một của bá Kiến và một của Chí.

Nhà văn Nam Cao đã thể hiện rõ tư tưởng nhân đạo khi nhìn nhận và đánh giá người nông dân nghèo khổ trước Cách mạng tháng Tám. Hình tượng Chí Phèo mang tính điển hình hóa người nông dân dưới chế độ xã hội thực dân phong kiến khi không có ruộng đất trong tay, bị giai cấp địa chủ, cường hào bóc lột thậm tệ. Truyện còn tố cáo dã tâm độc ác của Bá Kiến, nhân vật tiêu biểu cho giai cấp thống trị, đã cậy quyền thế ức hiếp người dân nghèo, đẩy người ta vào bước đường cùng không lối thoát.

Tuấn Đức