Cảm nhận về bài thơ Việt Bắc

Đề bài: Cảm nhận của em về bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu.

Bài làm

Cảm nhận về bài thơ Việt Bắc – Chưa ở đâu tôi ấn tượng về thiên nhiên và con người như trong bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu. Nhà thơ đã lấy tình cảm nghĩa tình để gắn bó thiên nhiên với con người, con người với con người, lao động với chiến đấu được hòa quyện tuyệt đối. “Việt Bắc” đã dạy em nhiều điều.

Bài thơ “Việt Bắc” ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt. Nó ghi lại sự kiện thắng lợi của cuộc cách mạng chống Pháp và thời điểm Trung ương Chính phủ và Đảng rời căn cứ địa Việt Bắc về Thủ đô khi miền Bắc giải phóng năm 1954. Bài thơ nói lên niềm yêu thiên nhiên và những hoài niệm của Tố Hữu về một thời quân dân cá-nước.

“Việt Bắc” được viết bằng lục bát, mang âm hưởng ca dao dân ca, giống như những câu hát giao duyên xưa với sự góp mặt của hai nhân vật trữ tình là “mình” và “ta”. Dọc bài thơ, sự đối đáp, kể chuyện, thủ thỉ của mình-ta tạo nên chuỗi hài hòa thống nhất. Ta với mình tuy hai người mà như một.

Bài thơ bắt đầu từ lời chia tay bịn rịn giữa người cán bộ về xuôi và người dân Việt Bắc ở lại.

“Mình về mình có nhớ ta

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng

Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồn”

Hai bên cùng có nỗi nhớ chung về “mười lăm năm ấy” – mười lăm năm kháng chiến gian khổ trường kì nhưng thắm tình quân. Trong mười lăm năm ấy có hình ảnh thiên nhiên và con người.

Bức tranh thiên nhiên ấy là gì? Là: “Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương”, là “bản khói cùng sương”, “rừng nứa bờ tre”, “Ngòi Thia sông Ðáy, suối Lê…”. Bức tranh ấy đạt đến vẻ đẹp toàn mỹ trong “bộ tranh tứ bình”:

“Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao ánh nắng dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung”

Thiên nhiên Việt Bắc trong bốn mùa xuân – hạ – thu – đông đều mang những nét rất đặc trưng. Mùa đông có bông hoa chuối đỏ rực trên nền xanh trầm mặc của núi rừng. Mùa xuân có sắc trắng tinh khiết của hoa mơ. Mùa hạ tiếng ve rạo rực gọi hoa phách trổ bông vàng. Mùa thu, Việt Bắc sáng ngời dưới ánh trăng hòa bình nên thơ. Cứ một câu lục nói về thiên nhiên thì lại có một câu bát nói về con người. Có lẽ, thiên nhiên Việt Bắc đẹp nhất là khi nó sánh đôi bên con người. Tất cả đã tạo nên một nỗi đặc biệt – “nhớ hoa cùng người”. Thế nên mới có những câu thơ cho thấy thiên nhiên đã bên con người chiến đấu:

“Nhớ khi giặc đến giặc lùng

Rừng cây núi đá ta cùng đánh tây

Núi giăng thành lũy sắt dày

Rừng che bộ đội rừng vây quân thù”

Cảm nhận về bài thơ Việt Bắc

Con người trong cảm nhận của nhà thơ luôn gắn với học tập, lao động và chiến đấu.  

Học tập thế nào? Là lớp học “i tờ”, là “ngày tháng cơ quan”.

Lao động thế nào? Là “người mẹ nắng cháy lưng”, “Ðịu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô”, “Chày đêm nện cối đều đều suối xa”.

Chiến đấu thế nào? Là “khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh”, là những ngày thu chiến đấu và chiến thắng lịch sử:

“Những đường Việt Bắc của ta

Ðêm đêm rầm rập như là đất rung

Quân đi điệp điệp trùng trùng

Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan

Dân công đỏ đuốc từng đoàn

Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.

Nghìn đêm thăm thẳm sương dày

Ðèn pha bật sáng như ngày mai lên.”

Là những ngày cả nước đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội:

“Nắng trưa rực rỡ sao vàng

Trung ương, Chính phủ luận bàn việc công

Ðiều quân chiến dịch thu đông

Nông thôn phát động, giao thông mở đường

Giữ đê, phòng hạn, thu lương

Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu…”

Nhưng tôi đoán là, điều khiến tác giả lưu luyến nhất có lẽ là sự gắn bó thắm thiết nơi Việt Bắc. Khắp các câu thơ, khắp các ý thơ, Tố Hữu luôn dành bút lực cho sự trân trọng những tình cảm nhỏ nhặt, đáng quý nhất. Mượn chất liệu dân gian, những câu thơ rất đậm tính dân tộc, tính bản ngã người Việt:

“Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu…”

“Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi…”

“Thương nhau, chia củ sắn lùi

Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng”

“Mênh mông bốn mặt sương mù

Ðất trời ta cả chiến khu một lòng.”

Những ngày bên nhau sống, lao động và chiến đấu, con người đã chia nhau từng củ khoai, củ sắn, những niềm vui, nỗi buồn và cả tấm lòng. Tác giả nhớ, nhớ như nhớ “người yêu”, như nhớ những điều đáng rung động nhất. Chiến thắng lịch sử ấy chính là xây lên từ lòng những con người biết và đã yêu thương nhau.

Bài thơ “Việt Bắc” như lời cám ơn chân thành của Tố Hữu về những con người không giàu về vật chất nhưng giàu ở tấm lòng và tinh thần quật cường. Tác giả đã khẳng định hơn nữa vẻ đẹp của con người và đất nước Việt Nam. Những chuyện chiến đấu, gian khổ, hi sinh lại hiện lên dưới những câu thơ uyển chuyển, trữ tình nên dễ thuộc, dễ hiểu. Sự kiện cách mạng “mười lăm năm” đã qua đi gần thế kỉ nhưng tình cảm chan chứa trong bài thơ sẽ ám ảnh, vang vọng mãi trong lòng người đọc.

Hoài Lê